De tijd vliegt! Intussen is de lente van 2024 echt begonnen. 2024, het jaar van nieuwe klei avonturen, zoals beschreven in mijn vorige blogpost.
Dank jullie wel!
Het was hartverwarmend de reacties op mijn vorige blog te lezen. Wildvreemde mensen die duidelijk ook plezier met klei hebben, die zo´n lieve reactie schreven. Dank jullie wel daarvoor! Het heeft mij echt goed gedaan.
In deze blog een update over mijn klei activiteiten van de afgelopen maanden. Inclusief een experiment met een voor mij nieuwe stookmethode: een Obvara stook!
Update over mijn “Kelderatelier”
Na het leeghalen van ons gedeelde atelier stond mijn kelder aardig vol apparatuur en kratten met spullen, en natuurlijk klei...Het inrichten en opruimen daarvan gaat in stappen. Gelukkig ben ik al een heel eind, maar het 'kelderatelier' is nog niet helemaal bruikbaar (ook omdat de ruimte aardig koud is in de winter).
Omdat ik dat ergens wel verwachtte heb ik me uiteindelijk ingeschreven voor een klei cursus voor de eerste maanden van 2024. Dat bevalt me op het moment heel goed, het motiveert om iedere week standaard een dagdeel met klei bezig te zijn tussen andere klei enthousiastelingen. Met de luxe dat ik niet zelf hoef te stoken.
Met die motivatie ben ik ook thuis aan de slag gegaan, voor nu nog aan de eettafel. Soms werk ik ook gezellig samen met een andere oud deelnemer.
De inspiratie is weer terug en dat is absoluut een opluchting!
Ik leer meer en meer ideeën op te schrijven, en af en toe terug te bladeren in dat notitie boek. Zeker op de cursus is de tijd natuurlijk wel beperkt, en ik doe vaak langer over een werkstuk dan vooraf ingeschat. Ik leer meer en meer nieuwe ideeën direct op te schrijven, zodat ik af en toe kan terugbladeren in mijn notitieboek.
Experimenteren met andere klei technieken
Het gevolg van werken aan de eettafel (die daarna weer leeg en schoon moet worden gemaakt) is dat ik ook weer meer met andere technieken werk. Want draaien en werken met gietklei is niet handig in huis. Het met de hand opbouwen van een werkstuk en het werken met drukmallen is echter best te doen aan de eettafel.
Dat werken met andere technieken is eigenlijk ook heel leuk! Ik maak daardoor “ineens” hele andere werkstukken en doe dingen die ik al jaren niet meer, of zelfs nog nooit, heb gedaan.
Het met de hand maken van een werkstuk kost me wel (veel) meer tijd dan het draaien van een werkstuk op de draaischijf. Dat zal zeker ook aan mijn beperktere ervaring met handvormen liggen. Oefening baart kunst....
Ik probeer mezelf dan ook alle tijd te gunnen die nodig is en leer een hoop bij over deze manier van werken met klei.
De eerste werkstukken zijn intussen gerealiseerd, maar daarover meer een volgende keer. Want voor nu heb ik nog een leuk stookexperiment om over te vertellen, wat al een tijd op de verlanglijst stond.
Stookexperiment: Obvara stoken!
In maart heb ik samen met enkele andere oud deelnemers van ons voormalige gedeelde atelier een spannend stookexperiment kunnen doen. Leuk om zo samen bezig te zijn.
Toen iedereen een of meerdere werkstukken had om mee te experimenteren werd er een voorlopige datum gepland, onder voorbehoud van droog, geschikt stookweer. De weergoden hadden het goed voor met ons, het was een super zonnige dag met heerlijk lenteweer! Echt genieten om dan buiten bezig te zijn met ons experiment.
Obvara stoken wordt ook wel “Baltic raku” genoemd.
Lijkt het ook echt ook raku? Onderdelen van de aanpak wel, maar het resultaat is volstrekt anders!
Wat zijn de overeenkomsten?
Je stookt de werkstukken in de raku oven waarbij je werkstuk uit de oven haalt op piektemperatuur, en de klei moet een enorme temperatuurschok doorstaan.
Wat zijn de verschillen?
Het belangrijkste verschil: bij een Obvara stook komt er geen glazuur aan te pas, en ook geen brandbaar materiaal en rook.
Werkstukken
Zelf heb ik de laatste potjes gebruikt die ik vorig jaar in ons oude atelier heb gedraaid. Deze heb ik voorzien van witte, zelfgemaakte terra sigillata en biscuit gestookt.
De potjes zijn gedraaid van (draai)klei met een klein beetje fijne chamotte, de Creaton/G&S 254. Bij mij gaat het vaak goed met deze klei, ondanks dat dit geen officiële raku klei is (die beter tegen temperatuurschokken kan).
Het helpt wel als het een gedraaide vorm is die overal even dik is (of een andere vorm “uit 1 stuk”). Naden vormen al snel een zwakke plek als je met forse temperatuurschokken te maken krijgt. Ook zou een rondere vorm / een vorm die naar boven toe toeloopt mogelijk sterker zijn dan een sterk uitlopende schaalvorm, waarbij de rand het breedste stuk is en daardoor snel onder spanning komt te staan.
Vandaar mijn keus voor toelopende potjes. Maar iemand anders had een bakje gemaakt met de duimpotjesmethode (waarvan de randen redelijk “rechtop” stonden en niet uitliepen) en ook die is heel gebleven.
Aanpak
In plaats van glazuur doop je het werkstuk uit de oven direct in een soort van “meelpap”. Die “meelpap” maak je van tevoren aan met meel, suiker, gist en water. Na een aantal uren gaat de meelpap een eigen leven leiden door de gist...
Het mengsel brandt op het werkstuk en geeft daarbij wilde patronen / effecten van bruine en zwarte vlekken, afgewisseld met lichtere plekken. Ik heb ergens gelezen dat de gluten die ontstaan door het gisten daar een rol in zouden spelen, samen met het meel zelf. Maar voor mezelf heb ik toch nog niet helemaal helder hoe dat dan precies werkt.
De kleuren “fixeer” je vervolgens door het werkstuk daarna direct in koud water te dopen.
Dat is dus tweemaal een forse temperatuurschok!
Waarop letten bij het dompelen:
Bij smallere tuitjes en het snel geheel onderdompelen van een werkstukken kan het gebeuren dat je een soort van “fontein” van stoom/ bijna kokende vloeistof uit de tuit omhoog ziet spuiten. Wel iets om rekening mee te houden qua veiligheid! Bij ons gaf het geen grote problemen, ook vanwege het gebruik van lange tangen om de werkstukken vast te pakken. Maar het is beter om daar als toeschouwer niet te dicht op te gaan staan, en een outfit van een lange broek en dichte schoenen is verstandig.
Ook zou het snel geheel onderdompelen het risico op het barsten van een werkstuk kunnen vergroten vanwege de stoomvorming aan de binnenkant van het werkstuk.
Resultaten
Volgens sommige informatiebronnen op internet en you-tube kon je de werkstukken wel even in die meelpap ronddraaien, of zelfs een tweede keer erin dopen.
Dat was niet onze ervaring...
Intussen heb ik ook andere you-tube video's gezien die meer leken op hoe wij het proces hebben ervaren. Namelijk kort in de meelpap dopen en dan gauw weer eruit! Nu alleen nog zulke prachtige werkstukken realiseren als in die video's te zien zijn...
Mijn werkstukken waren behoorlijk heet direct uit de oven, en ik kreeg vooral razendsnel grotere vrij zwarte vlekken.
Toch zijn er wel patronen ontstaan. Grappig genoeg is bij twee potjes een levendig patroon op de bodem ontstaan, met de meeste afwisseling tussen zwart en wit.
De vorm van mijn potjes in combinatie met vrij grote zwarte vlakken en een rand waarin wel wat patroon is ontstaan doet me denken aan bergen, met daarop het silhouet van een bomenrand. De witte stukjes van afgeschilferde terra sigillata doen aan sneeuwhopen denken. Maar ik heb dan ook een grote fantasie....
De mensen die na mij hun werkstukken uit de raku oven haalden (die al wat aan het afkoelen was) en in de meelpap doopten, kregen een meer afwisselend kleureffect van lichter bruin tot zwart.
Recept voor de meelpap
De meelpap is enkele dagen van tevoren door iemand anders klaargemaakt. Het recept dat daarvoor is gebruikt is :
| Ingrediënt | Hoeveelheid |
|---|---|
| Tarwemeel | 1 kg. |
| Suiker | 1 eetlepel |
| Gist | 2 zakjes |
| Water | 10 liter |
Voor zover ik heb begrepen moet je dat goed doorroeren en op een voldoende warme plek zetten. De dagen erna ook af en toe doorroeren.
Voornemens voor een toekomstige Obvara stook
- Ik denk dat ik volgende keer geen terra sigillata gebruik. Als je dat iets te dik opbrengt kan het tijdens het stoken al afschilferen. Mogelijk word de kans hierop vergroot door de enorme temperatuurschokken. Op mijn potjes had ik in ieder geval wel wat last van afgeschilferde terra sigillata. Volgens mij is het ook mooi als je de werkstukken wel glad polijst maar zonder terra sigillata.
- Ook heb ik veel mooie Obvara voorbeelden gezien waarbij juist veel structuur op het werkstuk aanwezig was. Dat lijkt me ook heel leuk om eens uit te proberen.
- Als laatste wil ik de potjes iets minder hoog stoken / iets meer laten afkoelen, om uit te proberen of je dan iets meer tijd hebt met het dompelen in de meelpap. Ik heb wel begrepen dat als het werkstuk teveel is afgekoeld de meelpap niet goed werkt of het werkstuk slijmerig kan worden. Dat wordt de juiste balans zoeken...
Het is daarmee nog volop verder oefenen op hoe we verschillende soorten patronen en kleuren kunnen krijgen, maar ik vond het een leuk experiment. De resultaten smaken naar meer, en in feite is het een vrij simpele stookmethode.
Plannen voor de komende maanden
Naast toekomstige Obvara experimenten is het thuis nog even doorzetten in de kelder, zodat de laatste boxen ook opgeruimd worden en de werktafel bruikbaar gemaakt kan worden. Dan kan ik deze zomer hopelijk lekker in de kelder pottenbakken als het daar wat warmer is dan nu (en misschien zelfs buiten?).
Verder heb ik me samen met een paar andere mensen met wie ik ook de Obvara stook heb gedaan opgegeven voor een leuke workshop aan het begin van de zomer. Het is alleen nog even afwachten of deze definitief doorgaat.
Mooie vooruitzichten dus!
De inspiratie is weer teruggekomen en er is ruimte voor nieuwe experimenten en plezier met klei. En dat voelt heel goed.
Als iemand nog tips heeft voor Obvara stoken, of het leuk vind om zijn of haar eigen ervaringen te delen, dan zou ik het leuk vinden als jullie een reactie achterlaten! Niet alleen voor mij, maar ook voor alle andere lezers van deze blog.
Teruglezen over andere stookexperimenten die ik heb gedaan kan in:
Reactie plaatsen
Reacties